Po raz kolejny mamy rekord. W zeszłym roku polski eksport produktów rolno-spożywczych wyniósł 53,5 mld euro. To wzrost o 2,7 proc. w porównaniu z 2023 r. Żywność w całym polskim eksporcie stanowi już ponad 15 proc.
Polacy stali się europejskimi, jeśli już nie globalnymi, mistrzami w wielu kategoriach produktowych. Jesteśmy największym światowym eksporterem pieczarek. Zajmujemy miejsce na europejskim podium w produkcji wielu owoców: malin, wiśni, jabłek. Kolejne nasze mocne strony to choćby nabiał, miód, jaja, gęsina, cydr czy słodycze.
Kto kocha najmocniej
Najwięcej żywności z Polski konsumują inne kraje Unii Europejskiej. Prawie dwie trzecie całego naszego eksportu produktów rolno-spożywczych trafia właśnie to państw członkowskich Wspólnoty. Głównym odbiorcą pozostają Niemcy, gdzie wysyłamy żywność wartą 13,6 mld euro. Kolejne miejsca zajmują: Francja, Holandia, Włochy i Czechy.
Ale coraz mocniej działamy również poza Unią. W zeszłym roku eksport do państw trzecich znów wzrósł, tym razem o 2,3 proc., i wyniósł 14,1 mld euro. Najwięcej artykułów spożywczych z Polski trafiło do Wielkiej Brytanii, potem Ukrainy i Stanów Zjednoczonych. W przypadku tych dwóch ostatnich krajów eksport rok do roku spadł. Rosła za to wartość towarów wysyłanych do Brytyjczyków.
Plusy się kurczą
Pisząc o tych eksportowych sukcesach, jest jednak jedna rzecz, która coraz bardziej martwi. Rośnie import żywności do Polski. Za zeszły rok mamy skok o 2,9 proc. Sprowadziliśmy z zagranicy produkty rolno-spożywcze za 39,5 mld euro. Najwięcej z Francji, Holandii, Włoch i Czech.
Chociaż bilans nadal mamy dodatni, bo wciąż o 14 mld euro więcej eksportujemy niż importujemy, to saldo w handlu zagranicznym żywnością maleje. Oby nie ziścił się czarny scenariusz, przed którym przestrzegał na naszych łamach Józef Wiśniewski z Wipaszu. – Jeżeli nie wprowadzimy nowej drogi dla rolnictwa, to z wielkiego eksportera żywności na cały świat, Polska może stać się importerem – mówił jeden z największych producentów mięsa drobiowego i pasz w Polsce.
Wieś się wyludnia
O co w tym wszystkim chodzi? Żeby się rozwijać, polscy producenci potrzebują po prostu surowca – zbóż, nasion i innych płodów rolnych. A te, według Wiśniewskiego, coraz trudniej w Polsce pozyskać. Powodem między innymi wyludniająca się Polska wieś. Młodzi Polacy nie chcą przejmować gospodarstw po rodzicach, widząc, jak ciężka jest to praca. Rolników krępuje też wiele obostrzeń: ciężary i nabycie ziemi, wielkość gospodarstwa, budowa nowoczesnej hodowli.
W Polsce dochodzi do takich absurdów, jak choćby historia Szymona Kluka, rolnika spod Łodzi. Nie może powiększyć swojego gospodarstwa, bo nowi sąsiedzi, którzy przeprowadzili się z miasta na wieś, oprotestowują jego działalność w sądzie. A sąd wydaje wyrok, że rolnik może świnie hodować, ale tylko wtedy, kiedy wiatr nie wieje akurat w kierunku sąsiadów. Ponadto wyrokiem sądu jest zobowiązany do zapłaty im 120 tys. zł odszkodowania. Gospodarstwo przejął w 2006 r. po ojcu.
Przerażająca jest choćby i kolejna historia braci Kaszowiaków z gminy Strzelno, którzy już kilkanaście lat walczą w sądach z gminą o rozbudowę swojego gospodarstwa. To przykład młodych ludzi, którzy zostali w gospodarstwie, ale administracja krępuje im ręce i rozwijać się nie pozwala.
Parapodatkiem w producenta
Problemów producentów żywności jest oczywiście więcej niż te dwie rolnicze historie. To choćby wciąż drogi prąd, rosnące koszty pracy czy sama demografia, bo Polaków w wieku produkcyjnym nam ubywa, a nowa strategia migracyjna dla Polski utrudniła możliwości sprowadzania pracowników z zagranicy. Nie pomagają również napięcia geopolityczne – wciąż trwająca wojna za naszą wschodnią granicą czy świeży konflikt na linii Izrael-Iran, który już przekłada się na wzrost cen paliw czy olejów. Nie pomagają również nowe unijne regulacje, jak choćby Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta, kolejny parapodatek, którym państwo chce obłożyć de facto wszystkich producentów żywności. A w planach Bruksela ma wprowadzenie dodatkowych obostrzeń dotyczących norm dla dodatków, nawozów i metod przetwarzania żywności.
Największy ranking
Biorąc to wszystko pod uwagę, tym bardziej na wyróżnienie zasługują te firmy, którym, mimo mało sprzyjających warunków, udaje się w Polsce rozwijać. Nasz ranking 50 największych producentów żywności w kraju pokazuje firmy z wielu branż: producentów napojów, ryb, jaj, słodyczy, mięsa, nabiału, olejów, makaronów, przetworów. To największe zestawienia spośród wszystkich rankingów czempionów, które opublikowaliśmy do tej pory. W przygotowaniu tej listy pomogła nam agencja badawcza Dun&Bradstreet, która dostarczyła nam wyniki finansowe spółek za 2023 r. Pokazujemy jedynie pojedyncze spółki, nie całe grupy kapitałowe. Kto więc wygrał?
Czytaj też:
Od dyskontu do eksportu: polski rynek spożywczy walczy o przyszłośćCzytaj też:
20 gigantów od leków. Te firmy sprzedają ich w kraju najwięcej
Sery i szynki
Na pierwszym miejscu podium znalazł się Animex. Rok w rok spółka osiąga u nas kilkanaście miliardów złotych przychodów. To wędliniarski potentat od takich znanych marek, jak: Morliny, Krakus czy Berlinki. Historia firmy sięga jeszcze początków lat 50., kiedy w głębokim PRL działała pod nazwą Centrala Importowo-Eksportowa Artykułów i Przetworów Pochodzenia Zwierzęcego „Animex”. Pierwszym hitem eksportowym była choćby wysyłana z Polski za Ocean szynka konserwowa Krakus. W latach 70. „Polish ham” kosztowała w USA niecałe 4 dolary. Lokalna, amerykańska szynka, o gorszym składzie, była dwa razy droższa. Cena plus jakość dały zapuszkowanej wędlinie z Polski murowany sukces. Legenda głosi, że po węglu była w PRL najczęściej eksportowanym polskim towarem za granicę.
Już w wolnej Polsce Animex zadebiutował na warszawskiej giełdzie. Później spółka została przejęta przez amerykański koncern spożywczy Smithfield Foods Inc. A niedługo później Amerykanów przejęli z kolei Chińczycy z Shuangu Group. I tak Animex stał się częścią chińskiej grupy, a cała warta 4,7 mld dolarów transakcja była największym w historii przejęciem firmy amerykańskiej przez chińską.
Drugie miejsce przypadło Spółdzielni Mleczarskiej Mlekovita. To jeden z największych producentów nabiału w Europie. Posiada 26 zakładów produkcyjnych. Przerabia 9 mln litrów mleka na dobę. Zatrudnia 5 tys. osób oraz współpracuje z potężną grupą 15 tys. rolników, którzy dostarczają mleko. Sery, śmietany, jogurty czy masła od Mlekovity są sprzedawane w 167 krajach.
Na trzecim miejscu podium znalazła się Spółdzielnia Mleczarska Mlekpol w Grajewie. jej najbardziej znane marki to m.in. Łaciate, Milko, Mazurski Smak, Białe, Rolmlecz czy Maślanka Mrągowska. Niemal jedną trzecią produkcji eksportuje do ponad 100 krajów. Polskie mleko Łaciate można kupić już na 6 kontynentach.
Jakie inne firmy znalazły się w naszym zestawieniu?
50 największych firm z branży spożywczej w Polsce
| Miejsce | Nazwa spółki | Przychody 2023 | Zysk netto 2023 |
|---|---|---|---|
| 1 | ANIMEX FOODS SP Z O O | 12 672 698 000 | 54 309 000 |
| 2 | SPÓŁDZIELNIA MLECZARSKA MLEKOVITA | 9 093 290 260 | 41 668 968 |
| 3 | SPÓŁDZIELNIA MLECZARSKA MLEKPOL W GRAJEWIE | 6 706 512 152 | 37 833 126 |
| 4 | MARS POLSKA SP Z O O | 5 859 771 071 | 304 354 877 |
| 5 | SOKOŁÓW S A | 5 560 506 000 | 18 099 000 |
| 6 | GRUPA MASPEX SP Z O O | 4 777 801 624 | 151 413 154 |
| 7 | COCA COLA HBC POLSKA SP Z O O | 4 660 567 000 | 210 586 000 |
| 8 | KRAJOWA GRUPA SPOŻYWCZA S A | 4 605 796 000 | 430 729 000 |
| 9 | NESTLE POLSKA SA | 4 460 645 000 | 311 521 000 |
| 10 | AGRO RYDZYNA SP Z O O | 3 201 570 659 | 104 421 817 |
| 11 | GOBARTO S A | 3 041 862 000 | 22 382 000 |
| 12 | FERMY DROBIU WOŹNIAK SP Z O O | 2 963 413 115 | 376 986 429 |
| 13 | PFEIFER & LANGEN POLSKA S A | 2 820 539 000 | 470 288 000 |
| 14 | MWS SP Z O O | 2 815 277 176 | 36 587 257 |
| 15 | SUPERDROB S A | 2 704 469 879 | 34 681 281 |
| 16 | POLMLEK SP Z O O | 2 598 601 709 | 89 907 000 |
| 17 | OKRĘGOWA SPÓŁDZIELNIA MLECZARSKA W PIĄTNICY | 2 551 452 594 | 29 407 216 |
| 18 | PFEIFER & LANGEN MARKETING SP Z O O | 2 296 396 000 | 96 702 000 |
| 19 | TYMBARK MWS SP Z O O | 2 293 887 382 | 201 998 700 |
| 20 | PEPSI COLA GENERAL BOTTLERS POLAND SP Z O O | 2 278 599 000 | -2 545 000 |
| 21 | MONDELEZ POLSKA SP Z O O | 2 172 830 000 | 39 401 000 |
| 22 | BARRY CALLEBAUT MANUFACTURING POLSKA SP Z O O | 2 171 670 000 | 71 075 000 |
| 23 | FERRERO POLSKA COMMERCIAL SP Z O O | 2 163 270 279 | 76 879 866 |
| 24 | KOMAGRA SP Z O O | 2 045 723 977 | 36 789 731 |
| 25 | OKRĘGOWA SPÓŁDZIELNIA MLECZARSKA W ŁOWICZU | 2 031 771 973 | 5 845 911 |
| 26 | TARCZYŃSKI S A | 1 892 856 000 | 118 749 000 |
| 27 | MW FOOD SP Z O O | 1 859 585 887 | 20 861 024 |
| 28 | ZAKŁAD PRZEMYSŁU MIĘSNEGO BIERNACKI SP Z O O | 1 777 446 412 | 50 542 635 |
| 29 | DANONE SP Z O O | 1 767 695 000 | 90 540 000 |
| 30 | SUDZUCKER POLSKA S A | 1 714 046 165 | 220 983 517 |
| 31 | MILAREX SP Z O O | 1 712 431 774 | 15 703 514 |
| 32 | ZAKŁADY MIĘSNE SKIBA S A | 1 687 339 123 | 11 557 966 |
| 33 | STORTEBOOM HAMROL SP Z O O | 1 684 894 578 | 67 728 527 |
| 34 | ZOTT POLSKA SP Z O O | 1 648 767 467 | 81 832 122 |
| 35 | POLMLEK GRUDZIĄDZ SP Z O O | 1 642 518 888 | -3 203 911 |
| 36 | LACTALIS POLSKA SP Z O O | 1 628 810 000 | 57 981 000 |
| 37 | ZAKŁADY MIĘSNE ZAKRZEWSCY DARIUSZ ZAKRZEWSKI JANUSZ ZAKRZEWSKI SPÓŁKA JAWNA | 1 627 007 544 | 37 337 098 |
| 38 | KONSPOL HOLDING SP Z O O | 1 623 985 000 | -3 205 000 |
| 39 | HOOGWEGT POLAND SP Z O O | 1 608 616 921 | -7 524 691 |
| 40 | SPÓŁDZIELNIA OBROTU TOWAROWEGO PRZEMYSŁU MLECZARSKIEGO | 1 604 775 536 | 33 787 628 |
| 41 | DROBIMEX SP Z O O | 1 464 769 392 | 22 800 300 |
| 42 | FRITO LAY POLAND SP Z O O | 1 436 996 000 | 68 048 000 |
| 43 | UPFIELD (MANUFACTURING) SP Z O O | 1 430 932 975 | 50 043 646 |
| 44 | ANIMEX KUTNO SP Z O O | 1 399 353 026 | 32 940 354 |
| 45 | COLIAN SP Z O O | 1 324 388 806 | 120 840 936 |
| 46 | FERRERO POLSKA SP Z O O | 1 310 705 722 | 85 991 581 |
| 47 | LORENZ P S A | 1 292 911 265 | 72 388 018 |
| 48 | ZAKŁADY MIĘSNE ŁUKÓW S A | 1 290 919 452 | 30 332 361 |
| 49 | LISNER POZNAŃ SP Z O O SPÓŁKA KOMANDYTOWA | 1 280 456 109 | 5 815 364 |
| 50 | CEDROB FOODS S A | 1 266 011 751 | -37 732 525 |